Thực trạng nghề gốm hiện nay ở Việt Nam (Cập nhật 2023)
Thực trạng nghề gốm hiện nay ở Việt Nam hiện nay đang phải trải qua những giai đoạn phát triển gì? Và liệu nó vẫn còn giữ cho mình những nét văn hóa truyền thống như lúc mới ra đời hay không? Nếu bạn là một người đam mê với gốm, thích trải nghiệm làm gốm và muốn tìm hiểu những thông tin về nghề gốm tại Việt Nam. Thì hãy theo dõi ngay bài viết sau đây của GỐM SỨ MỘC lưu lại cho mình những thông tin hay nhé!
Contents
1/ Nghề gốm có từ khi nào?
Nghề gốm có rất từ lâu đời. Việt Nam có những làng gốm truyền thống vài trăm năm, thậm chí cả nghìn năm. Gốm cung cấp nhiều vật dụng trang trí rất đẹp mắt và có giá trị sử dụng lâu dài.
Ngược dòng thời gian về những giai đoạn của đất nước thuở sơ khai , những khoảng thời gian 6.000 -7.000 năm về trước, là lúc gốm sứ đã có mặt trên đất nước ta. Có nhiều làng nghề vẫn còn lưu giữ được và phát triển cho đến ngày nay, nhưng cũng có những làng nghề đã không còn tồn tại trên bản đồ gốm sứ Việt Nam, có những làng nghề phát triển mạnh mẽ, nhưng cũng có giai đoạn gặp khó khăn và không tìm được con đường đi của mình.
Mời các bạn tham khảo bài viết: Ý nghĩa của nghề làm gốm đối với đời sống xã hội
2/ Các giai đoạn của nghề gốm
2.1 Giai đoạn thời tiền sử
Trong giai đoạn này, gốm sứ Việt Nam vẫn còn thô sơ, những sản phẩm được tạo ra chủ yếu bằng tay, với những hoa văn đơn giản, được vẽ bằng các vật nhọn hoặc các hình răng cưa… Và tạo tác sản phẩm khi vẫn còn ướt. Tất cả các sản phẩm đều được những người phụ nữ tạo nên và sản phẩm thời kỳ ấy chủ yếu sử dụng để đun nấu hoặc để đựng,… Chất liệu được dùng trong chế tạo gốm sứ thời kỳ này chủ yếu là đất pha cát hoặc tạp chất. Vậy nên, chất lượng sản phẩm cũng không được cao.
2.2 Giai đoạn đồ sắt
Gốm sứ Việt Nam trong giai đoạn này cũng vẫn khá thô sơ và chưa có gì phát triển so với giai đoạn trước. Những sản phẩm làm bằng gốm sứ vẫn chủ yếu được sử dụng trong gia đình, các sản phẩm hỗ trợ nông nghiệp, dụng cụ sinh hoạt. Giai đoạn này, gốm sứ Việt Nam được phát triển trên hầu khắp các địa phương trong cả nước.
2.3 Giai đoạn trước công nguyên
Trong giai đoạn này của đất nước chúng ta vẫn nằm trong thời kỳ xâm chiếm và đô hộ của Trung Quốc nên những sản phẩm gốm sứ Việt Nam cũng bị ảnh hưởng không nhỏ bởi văn hóa nước lớn. Một số kiểu dáng họa tiết đã được cải tiến và có sự thay đổi nhiều hơn, không còn mang dấu ấn của văn hóa Hán, thời kỳ này đã xuất hiện gạch ngói để làm nhà, trong xây dựng, những sản phẩm đã được phong phú hơn và đa dạng hơn.
2.4 Giai đoạn Lý-Trần
Gốm sứ Việt Nam giai đoạn này phát triển một cách rực rỡ, đánh dấu những bước ngoặt lớn trong chiều dài lịch sử dân tộc. Sản phẩm phong phú, mẫu mã đa dạng, cùng với chất liệu men xanh, men nâu nổi bật cùng chất men trắng ngà, màu gốm xanh ngọc còn được pha trộn tinh tế với màu vàng chanh, vàng xám nhạt hay màu vàng của rơm,…
Với lớp men được tráng kín toàn bộ, hoa văn, họa tiết cũng rất đa dạng thể hiện được đời sống của người dân giai đoạn này, nhiều hình dạng như chim muông, hoa lá. Có thể nói giai đoạn này là bước phát triển nhảy vọt trong kỹ nghệ sản xuất gốm từ nguyên liệu đến chất men, trong thời kỳ này các lò nung gốm chủ yếu hình con cóc, hoặc có dạng nằm,… Đây là thời kỳ đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ của gốm sứ Việt Nam.
2.5 Giai đoạn sau thế kỷ XIV
Gốm sứ Việt Nam thời kỳ này đã kế thừa và phát huy được những thành quả của giai đoạn trước và đã hình thành một số làng nghề như Bát Tràng, Phù Lãng, Chu Đậu, Thổ Hà… đã mang đến sức sống mãnh liệt cùng với quy mô của các làng làm gốm sứ. Các sản phẩm của gốm sứ Việt Nam trong giai đoạn này rất phong phú và đa dạng về chủng loại, mẫu mã.
Bên cạnh việc sản xuất cung cấp cho nhu cầu trong nước, gốm sứ Việt Nam giai đoạn này đã xuất khẩu sang nhiều quốc gia qua nhiều con đường khác nhau. Trong giai đoạn này có những loại gốm như: Gốm đắp nổi, gốm hoa lam… kết hợp với kỹ thuật nung đã được cải tiến đã mang đến những sản phẩm vô cùng tinh tế, uyển chuyển và đầy sắc sảo.
2.6 Giai đoạn từ năm 1900 đến nay
Từ đầu thế kỷ XX đến nay, gốm sứ Việt Nam đã phát triển hơn nhiều so với giai đoạn trước, các loại sản phẩm phục vụ cho đời sống hàng ngày đã có thêm những hình vẽ trang trí được tạo tác trên những bộ ấm chén, bộ bát đĩa,…
Qua đây, cho chúng ta biết được rằng quá trình lịch sử gốm sứ Việt Nam đã trải qua những thăng trầm, có những làng nghề đã không còn tồn tại, nhưng có những làng vẫn duy trì được đến ngày nay đó là nhờ vào sự tâm huyết với nghề, cùng với sự tài hoa, khéo léo đến từ đôi bàn tay của các nghệ nhân đã nâng tầm sản phẩm gốm sứ Việt Nam lên một vị thế mới, ngày càng được nhiều bạn bè trong nước và quốc tế sử dụng và yêu thích.
3/ Ý nghĩa nghề làm gốm
Nghề làm gốm nói có vẻ quá đơn giản, nhưng đây là một trong những làng nghề có nền văn hóa lâu đời để tạo ra những loại sản phẩm gốm phục vụ cho đời sống. Từ xưa, khi cuộc sống chưa phát triển thì những vật dụng đầu tiên xuất hiện chính là những sản phẩm làm gốm chứ không giống như hiện đại ngày nay. Vì vậy mà không chỉ có ý nghĩa sâu sắc mà nghề làm gốm còn là sự minh chứng của thời gian vĩnh hằng của lịch sử Việt Nam
Nghề gốm mặc dù đã phát triển rất lâu đời và được tồn tại cho đến ngày ngay. Việc có sự hiện hữu của các làng nghề truyền thống làm gốm cũng chứng tỏ được sự phát triển văn hóa làng nghề. Tuy nhiên ở nhiều thời gian sau làng nghề làm gốm vẫn đứng trước nguy cơ bị mai một dần bởi thế hệ trẻ ngày nay không còn quá mặn mà với việc làm gốm truyền thống. Vì vậy việc bảo tồn được sự phát triển của làng nghề cũng là một vấn đề cấp thiết nhất hiện nay.
4. Câu hỏi thường gặp
Hiện nay, nghề gốm ở Việt Nam đang gặp những thách thức gì?
Trong thời đại công nghiệp hóa, nghề gốm đang gặp khó khăn với việc cạnh tranh từ sản phẩm công nghiệp, kém hấp dẫn với giới trẻ.
Nghề gốm hiện nay ở Việt Nam có những tiềm năng gì để phát triển?
Nghề gốm là một nghề truyền thống rất đặc trưng của Việt Nam và có tiềm năng để phát triển dựa trên giá trị văn hoá, lịch sử và sự độc đáo của sản phẩm.
Có những cải tiến nào trong công nghệ sản xuất gốm hiện nay?
Công nghệ sản xuất gốm hiện đại hơn với sự phát triển của máy móc, kỹ thuật sản xuất, cải tiến sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường và tối ưu quá trình sản xuất.
